Uppernarsaasiorneq periutsillu
Immikkoortuni kisitisinik paasissutissorfiusuni assigiinngitsuni pitsaanerusumik assigiiaarnerusumillu uppernarsaasiortarnissaq Naatsorsueqqissaartarfiup suliniutiginiarpaa. Nittartakkami www.stat.gl-imi immikkoortuni kisitsisitigut paasissutissiissutini tamani periutsit, immikkoortiterinerit/ilisimatusarnermi taaguutit, pissarsiviit, assigiinngiiaarnerit taaguutinillu pingaarnernik nassuiaarnerit pillugit paasissutissat takuneqarsinnaassapput. Kisitsisinik paasissutissaliornernik nalunaarsuiffinni pingaarnerni tamani ilaatigut nalunaarsuiffiit ilisimatusarnermi annertunerusumik atorneqarsinnaanissaat siunertaralugu assigiinngiiaarnerit nalunaarsuiffinniitut pillugit takussutissiat avammut saqqummiunneqartassapput.
2016-imi aamma 2017-imi Kalaallit Nunaat NordForsk-imit avannaamioqatigiit akornanni nalunaarsuinermik ilisimatusarnermut peqataanissamut aningaasaliiffigineqarpoq. Naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarsuisarnerata pitsaanerusumik paasissutissalerneqartalernissaa ilisimatusarnerup toqqaananngikkaluamik kingunerisassaasa ilagaat.
Digitaliseriineq
Digitaliseriinermut pisortat ataatsimut periusissiaat nutaaq Naalakkersuisut 2014-imi akueraat. Suliniuteqarfiit aalajangersimasut atuutilersinneqarnerannut atatillugu Naatsorsueqqissaartarfik suliassaqarnerulissaaq. Kisiannili piffissaq sivisunerusoq eqqarsaatigalugu periusissiami Naatsorsueqqissaartarfimmut nutaanik periarfissiisut immikkoortut amerlanerulissapput.
Inuit (CPR), suliffeqarfiit (Kalaallit Nunaanni Inuussutissarsiutinik Nalunaarsuiffik), illuutit nunamullu paasissutissat (assersuutigalugu najukkat pillugit paasissutissat) pillugit tunngaviusumik paasissutissat digitaliseriinerup annertunerulernissaanut pingaaruteqartutut isigineqarput. Paasissutissat tunngaviusut kisitsisitigut paasissutissiarpassuarni Naatsorsueqqissaartarfimmi pitsaassutsit qaffatsissavaat aammalu illuutit pillugit kisitsisinik paasissutissiisoqartalersinnaassalluni. Aammattaaq ilimagineqartariaqarpoq datat paasiuminarsarnissaannut isumalluutit ikinnerusut Naatsorsueqqissaartarfiup piffissami sivisunerusumi atortassagai.
Digitaliseriinermut periusissiami inuit pillugit paasissutissat pillugit nutaamik inatsisiliornissaq siunertaavoq, tassanilu aalajangersakkat danskit inuit pillugit paasissutissat pillugit inatsisaanniittut qaninnerulerlugit Kalaallit Nunaanni inatsiseqalertussaassaaq. Danskit inuit pillugit paasissutissat pillugit inatsisaata isumassarsiorfiginera nalunaarsuiffiit uppernarsarnissaannut piumasaqaatit annikillinerisigut Naatsorsueqqissaartarfimmut ajornannginnerulersitsissaaq.
Naggasiullugu Namminersorlutik Oqartussat kommunillu ataatsimut aningaasanik aqutsinermi aqutsinermilu paasissutissanik nalunaarsuiffeqarnissaannik siunertaqarnermik digitaliseriinermi periusissiaq imaqarpoq. Nalunaarsuinerit assigiiaarnerusut aallaavigalugit kisitsisitigut paasissutissat atuuttut suliarineqaraangata immikkoortunilu nutaani aaqqissuussamik assigiiaartumillu nalunaarsuisoqaraangat pisortat ataatsimut aningaasaqarnermik aqutsinermi aqutsinermilu paasissutissanik nalunaarsuiffeqarneranni Naatsorsueqqissaartarfik piffissamut ungasinnerusumut nutaanik periarfissaqalissasoq Naatsorsueqqissaartarfiup ilimagaa. Aamma takuuk immikkoortoq 2.3 ataaniittoq.
Suliffeqarfiit naatsorsuutinik siunissami pisortanut digitalinngorlugit nassiussisarnissaat digitaliseriinermut periusissiamut atatillugu Naatsorsueqqissaartarfiup tapersersorniarpaa. Kisitisitigut paasissutissat Nuna tamakkerlugu naatsorsuutinut, inuussutissarsiutit pillugit kisitsisitigut paasissutissanut kiisalu nukissiuutit pillugit kisitsisitigut paasissutissanut atugassanik nalunaarsuisarneq Naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarsuinerani ullumikkut annertunerpaajupput. Digitalinngorlugit nalunaarsuisarnermi nalunaarsuinermi kukkunerit aamma ikilissapput taamaalillunilu kisitsisinik paasissutissat pitsaassusaat qaffatsinneqassallutik.
Allassiffissornermi nalunaarsuinerit aaqqissuunneri pitsanngortinnerilu
Naatsorsueqqissaartarfiup Kalaallit Nunaanni pisortat Naatsorsueqqissaartarfiunerat isumaqanngilaq Naatsorsueqqissaartarfik kisitsisinik paasissutissaliornernut tamanut tabelinut piariikkanut datanik taamaallaat katersuisartoq. Naatsorsueqqissaartarfittulli allatut pisortat, suliffeqarfiit kattuffiillu paasissutissanik suliaqarnissaat Naatsorsueqqissaartarfiup pisariaqartippaa. Kisitsisinik paasissutissaliornerni amerlanerni atuuppoq nalunaarsuiffiit allaffissornermut siunertaqarluni pisortat oqartussaasut suliaat, taakku aallaavigalugit paasissutissanik tunngaveqarluni Naatsorsueqqissaartarfik kisitsisitigut paasissutissanik katersuisarpoq, suliaqartarpoq avammullu saqqummiussisarluni.
Naatsorsueqqissaartarfik naliliivoq nalunaarsuiffinni allaffissornermi atorneqartartuni paasissutissat pingaarnerit tunngavigalugit kisitsisinik paasissutissaliornerit eqqortumik takutitsisunik kisitsisitigut paasissutissaliornernik kinguneqartartoq, tassa nalunaarsuiffiit oqartussaasunit akisussaasunit amerlasoorpassuartigullu inunnit suliffeqarfinnilluunniit aamma ingerlaavartumik misissorneqartarmata. Tassunga peqatigitillugu allaffissornermi nalunaarsuiffiit tunngavigalugit kisitsisitigut paasissutissiat suliarineqarnerat akikinnerusarpoq, tassa Naatsorsueqqissaartarfik datanik katersuinissamut isumalluutinik atuissanngimmat aammalu paasissutissanik assigiiaartunik nalunaaruteqartoqarnissaa qulakkeerneqartarluni. Naggasiullugu, allaffissornermi nalunaarsuiffiit ilusilersugaanerat aaqqissuussamillu atorneqartarnerat allaffissornermi oqartussaasuni akisussaasuni pisariillisaanissamut aamma tapersiisarput.
Qulaaniittunut nangeqqillugit Naatsorsueqqissaartarfik inassuteqaateqarpoq, qitiusumik allaffissuup kommunillu siunissami suleqatigiillutik – ilaatigut pisortat Aningaasaqarnermi aqutsinermilu nalunaarsuiffiannut (ERP) nutaamut atatillugu – suliassanik suliarinninnermut atatillugu aaqqissuussamik nalunaarsuinerit aallaavigalugit paasissutissat pisortat suliarisaat tunngavigalugit kitsisitigut paasissutissaliornerit nutaat suliarineqartarnissaat anguniartariaqariaqaraat.
Pisortani oqartussaasut allaffissornermi nalunaarsuiffinnik pilersitsiniartut Naatsorsueqqissaartarfimmik aamma Digitalimik sullissinermut Aqutsisoqarfimmik isumasiuisarnissaat ataatsimut isigalugu qulakkeerneqartariaqarpoq, taamaalilluni nalunaarsuiffiit naleqquttumik ilusilersornissaat aammalu kisitsisinik paasissutissaliornernut atorneqasinnaaneri qulakkeerneqarniassammat. Nalunaarsuiffiit aaqqissugaanerannik allanngortinnerinillu Naatsorsueqqissaartarfimmut nalunaartussaatitaaneq kisitsisitigut paasissutissiisarneq pillugu inatsimmi allaqqareerpoq, kisiannili tamassuma ilisimatitsissutigisarnissaa siunertaralugu Naatsorsueqqissaartarfik annertunerusumik suliniuteqarniarpoq.
Suliakkiissutit
Paasissutissarpasuit Naatsorsueqqissaartarfiup pigisai akiliisitsilluni arlalinnik aaqqiissuteqarnissamik neqerooruteqarnissamik periarfissiipput. Akiliisitsilluni suliassat paasissutisst allat ilanngullugit imalinnik immikkuualuttunngorlugit akiliisitsinani pisortanut suliarineqartunit imaluunniit sullissat ataasikkat pisariaqartitaannut naleqqussarneqartunit allaanerusarput. Akiliisoqarnissaanut tunngavilersuutigigajunneqartarpoq avammut saqqummiunneqaraangaata paasissutissat eqqortuutinniarlugit Naatsorsueqqissaartarfiup kukkunersiuisarnera. Datat immikkuualuttunngornerullugit atorneqarneri annertunerusumik suliarineqarnissaannik kukkunersiorneqarnissaannillu pisariaqartitsisoqartarpoq, tamaaliortoqartillugu akilersitsisoqartarpoq.
Tunngaviusumik kisitisinik paasissutissaliornermut naleqqukaangata kiisalu sulisut pigineqaraangata Naatsorsueqqissaartarfik siunissami akiliisitsilluni suliaqartaannassaaq. Naatsorsueqqissaartarfik nammineerluni suliassanik tuniniaasassanngilaq aammalu suliat akilersinneqartut amerlippata iluatsitsinertut isiginagu. Naatsorsueqqissaartarfik suliakkiissutit kisitsisinik paasissutissiisiornermi tabelit kisitsisaataasivimmiittut immikkuualuttunngornerat annertusillugu kisitsisitigullu paasissutissat ujartorneqarajuttartut aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutinit matussuserneqartut ilannguttarnerisigut ilaatigut siumut isigaluni ingerlatsinermi tunngavik nammineerluni annikillisittarpaa.
Suliakkiissutit nalunaarsuinerit tunngavigalugit taamaallaat tabelinngortillugit Naatsorsueqqissaartarfiup killilerniassavai. Apersuinerit tunngavigalugit misissuinissanik sullissat kissaateqarpata Naatsorsueqqissaartarfik paasissutissat pillugit nakkutilliisoqarfimmiit (Datatilsyn) akuerineqareernikkut tigusillattaarilluni misissuinernut atugassanik innuttaasut pillugit nalunaarsuiffinniit pissarsianik tapersiisinnaavoq, kisiannili ilaannikkut Kalaallit Nunaanni Danmarkimiluunniit misissuinerni apersuisartut apersuineri atorsinnaasassallugit.
Kisitsisitigut paasissutissat nalilersuinerillu suliarinissaannut siunnersortit ilisimatusartullu avataaneersut qitiusumik allaffissuup kommunillu akuttunngitsumik atortarpaat, tassani Naatsorsueqqissaartarfiup kitsisinik paasissutissiai pingaarnertut atorneqartarlutik. Siunnersortit suliakkerneqaraangamik Naatsorsueqqissaartarfimmit paasissutissanik akuttunngitsumik immikkut kisitsisinik aniatitsisarput imalluunniit Naatsorsueqqissaartarfiup serverianit namminneq nalilersuinissaminnut kikkuuneri paasiuminaarsapajaarlugit datanik pisisarlutik.
Siunnersortit kisitsisitigut paasissutissanik imaqartunik nalilersuinissanik nalunaarusiornissanillu sulisussarsiarineqannginneranni Naatsorsueqqissaartarfik isumasiorneqarsinnaalluartoq Naatsorsueqqissaartarfiup siunissami ilisimatitsissutiginiartassavaa. Naatsorsueqqissaartarfik isumaqarpoq nalunaarusiat nalilersuinerillu isumalluutit/aningaasartuutit ikinnerusut atorlugit suliarineqarsinnaasut. Naatsorsueqqissaartarfik taamaalilluni kisitsisit suut kisitsisaataasivimmeereernersut nalilersorsinnaavaa aamma Naatsorsueqqissaartarfimmi nalunaarsuiffiit pioreersut atorlugit sunik kisitsisitigut paasissutissaliorsinnaanera aammalu paasissutissat ataatsimoortillugit datanillu nutaanik pissarsilluni annertunerusumik suliaqarnissamik pisariaqartitsiviunersut ikiuussinnaavoq.
Allaffissornikkut naatsorsuinerit
Kisitsisitigut paasissutissanik saqqummiisoqartillugu taaguutit, immikkoortiterinerit periutsillu nunat tamat akornanni atorneqartartut Naatsorsueqqissaartarfiup sapinngisamik atortarpai. Kisitsisitigut paasissutissat taakku ilaatigut inuit suliaqarfinni aalajangersimasuni ulluinnarni suliaqartut – assersuutigalugu qitiusumik allaffissuarmi kommunimiluunniit allaffimmi sulisut - ujartugarineq ajorpaat. Assersuutigalugu ingeniøritut ilisimatusartutut, pilersitsisartutut sanaartukkanillu ilusilersuisartutut inuussutissasiutinut ilinniarsimasut pinnagit sanasut Sisimiuni Sanaartornermut Ilinniarfimmi ilinniarsimasut qassiuneri ujartorneqarajuttarput.
Allaffissornermi nalunaarsuisarnernik Naatsorsueqqissaartarfiup suliaqartarnissaa siunertaralugu oqartussat sulianik ingerlatsisartut Naatsorsueqqissaartarfiup siunissami oqaloqatigisarniarpai. Pingaartumik nalunaarsuiffiit Naatsorsueqqissaartarfiup ineriartortinnikuusai atorlugit allaffissornermi naatsorsuinerit ajornanngikannertumik suliarineqartarnissaanni. Assersuutigalugu tassaapput immikkoortuni pisortat aningaasaqarnerat akissarsiallu kiisalu suliffeqarneq ilinniartitaanerlu. Kisiannili aningaasatigut isumalluuteqartitsisoqarnissaa aammalu paasissutissanik isumannaallisaasarnerup paasissutissallu pillugit isertuussaqartarnerup ajoquserneqannginnissaat Naatsorsueqqissaartarfimmut pingaaruteqarpoq.
Meeqqat atuarfii pillugit kisitsisitigut paasissutissat Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfimmit ullumikkut suliarineqartarput, taavalu ilinniartitaaneq pillugu kisitsisitigut paasissutissat allat Naatsorsueqqissaartarfimmit suliarineqartalutik. Assersuutigalugu inuusuttut anguniakkat pillugit kisitisitigut paasissutissaliornermut atatillugu ingerlatsisarnernik nalilersuinerit annertunerusumik isiginiarneqalerneranni ilinniartitaanermut kisitsisitigut paasissutissanik akisussaaffeqarnerup avinneqarnera apeqquserneqarsinnaavoq. Kisiannili ilinniartitaaneq pillugu kisitsisitigut paasissutissanik akissusaaffiup siunissami agguarneqarnissaa pillugu Naatsorsueqqissaartarfiup Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfik oqaloqatiginiarpaa.
Ingerlatitseqqiisarneq
Kisitsisit allanngoriartorneri isiginiarlugit saqqummersitat naannerusut Naatsorsueqqissaartarfiup atornerusarniarpai. Saqqummersitanut uppernarsaatinik periutsinillu allaaserinninnerit nittartakkami immikkoortunut tamakkununnga tunngasunut tassunga peqatigitillugu nuunneqassapput. Saqqummersitat naannerusut kisitsisaataasivimmi paasissutissanik immikkuualunerusunut innersuussutinik imaqartassapput.
Kisitsisitigut paasissutissanik soqutiginninnerunissaq nutserinermullu isumalluutit atorneqartut annikillisinneqarnissaat qulakkeerniarlugit saqqummersitat naalisinneqassapput. Taamaaliornikkut paasissutissat kisitsisaataasivimmi pissarsiarineqarsinnaasut pitsaassusaat annertusarneqarnissaat pitsanngortinneqarnissaallu isiginiarneqarnerulissaaq. Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissani inuiaqatigiinni pissutsit ataasiakkaat imminnut atasumik allaaserineqarnerat suli atuarneqarsinnaassapput.
Tassunga atatillugu kisitsisaataasiviup pingaarnertut ingerlatitseqqiisarfiulerneratigut atuisartunik pikkorissarsitsisarnerup pingaarnerulersinnissaanik pisariaqartitsisoqarpoq. Ilinniartunut, isumaginninnermut kisitsisinik paasissutissanik sulinerminnut atatillugu atuisartunut inuinnarnullu pikkorissartitsinernik Naatsorsueqqissaartarfik ataavartumik neqerooruteqartassaaq. Atuisut Nuup avataani najugaqartut ilitsersornissaat ajornartorsiutaasinnaavoq. Taamaammaat pikkorissartitsisarnernik neqeroorut filmimik ilitsersuummik internetikkut takuneqarsinnaasumik ilaneqassaaq, kisiannili soqutiginninneq apeqqutaatillugu Nuup avataani aamma aaqqissuisoqartarsinnaavoq.
IT-mi sulisut paasissutissanik kisitsisaataasivik siunissami ingerlatitseqqiivittut atorsinnaassavaat kisitsisillu nutartikkat programmini atoqqissinnaassallugit, assersuutigalugu oqarasuaatinut angallattakkanut apps-inut, nittartakkani immikkut grafikinngorlugit saqqummiinerni il.il. Paasissutissat API (application programming interface) atorlugu atuisunit tamanit atorneqarsinnaapput. API Sverigemi Naatsorsueqqissaartarfiup atugaa Naatsorsueqqissaartarfiup atorpaa, kisitsisaataasivimmut toqqaannaq atassuteqarluni atorneqarsinnaasoq.
Takornarissat nittartagaannik www.tourismstat.gl-imik nutarterinikkut periarfissaq tamanna aallartinneqarnikuuvoq. Naatsorsueqqissaartarfiup nittartagaani titartakkat atorlugit saqqummersitanik pitsanngorsaaniarluni API aamma atorneqarpoq. API-mik atuinerup siunertaasa aappaarivaat API-mik atuinermik misilittagaqalernissaq, atuilertussanik pitsaasumik siunnersuisarnissaq eqqarsaatigalugu. Atuilertussat sukkanerusumik API-mik atuilernissaat anguniarlugu Naatsorsueqqissaartarfiup nittartagaani programkode akeqanngitsumik tamanit atorneqarsinnaavoq.
Kisitsisitigut paasissutissanut Naatsorsueqqissaartarfiup nammineq suliarisartagaanut pissarsiarineqarsinnaasunut kisitsisaataasivik ullumikkut atorneqarneruvoq. Kisitsisit paasissutissartai Naatsorsueqqissaartarfimmit misissorluaqqaarnagit kisitsisaataasivimmut ilineqartartunik kisitsisaataasivik tamassuma saniatigut imaqarpoq – assersuutigalugu Uumasunut nakorsamiit aamma Nakorsaaneqarfimmiit kisitsisit.
Naatsorsueqqissaartarfiup anguniagaara sulisoqarfiit amerlanerusut kisitsisaataasivimmik atuisassasut, taamaalilluni Naatsorsueqqissaartarfiup nittartagaa annertunerusumik Kalaallit Nunaat pillugu paasissutissanik qitiusumik nittartagaassalluni. Kisitsisaataasiviup ingerlatitseqqiiviusarnissaanut pisariaqarpoq pilersuisut pitsaassutsinik aalajangersimasunik malinninissaat nammineersinnaanissaallu, tabelillu pissarsivinnik erseqqissumik imaqarnissaat, tabelillu ingerlaavartumik nutartertarnissaat, minnerpaamik ukiumut ataasiarluni.
Finlandimiut naatsorsueqqissaartarfiat isumassarsiorfigalugu Naatsorsueqqissaartarfik makronik kisitsisaataasivimmi tabelinik ajornannginnersumik suliaqartarnissaq siunertaralugu ineriartortitsivoq.
Kinaassusaa isertorlugu isertupajaarlugulu immikkuualuattut pillugit paasissutissanik pissarsisinnaaneq
Inuit suliffeqarfiillu pillugit paasissutissanik (= immikkuualuttut pillugit paasissutissanik) Naatsorsueqqissaartarfiup ingerlatitseqqiisarnera nalunaarsuisarneq pillugu inatsimmit aamma kisitsisit pillugit paasissutissiisarneq pillugu inatsimmit killilersorneqarpoq, taakkunani inuit ataasiakkaat suliffeqarfiilluunniit ataasiakkat pillugit paasissutissat allanullu ingerlateqqinneqartussaanngitsut Natsorsueqqissaarisarfiup tigusartagai aalajangersarneqarlutik.
Allaganngorlugu isumaqatigiissuteqarnikkut inuit Naatsorsueqqissaartarfimmi sulisuunngitsut Naatsorsueqqissaartarfimmi kinaassusii isertupajaarlugit paasisutissat tunngavigalugit tabeliliorsipput nalilersuisinnallutillu. Paasissutissani kinaassutsit isertupajaarnerat isumaqarpoq inuit normui, najugaqarfii allallu inuit kinaassusiinik takutitsisinnaasut tulleriiaarlugit normunik taarserneqarnerat. Kinaasussaat isertupajaarlugit paasissutissat imaattariaqanngilaq kinaassusaat isertuulluinnarneqartoq, tassa paasissutissanik ilaatigut allatigut kinaassutsinik paasinninnikkut inuit ataasiakkaat pillugit paasissutissat pissarsiarineqarsinnaasarmata. Assersuutigalugu inuup ukioqassusia, ilinniagaqarnera, katissimanera katissimannginneraluunniit, meeraasa amerlassusaat, najugaa il.il. pillugit paasissutissat tungavigalugit inuup isertitai pillugit paasissutissat eqqoriarneqarsinnaammata – pingaartumik inuit sumiiffimmi agguaqatigiissillugu isertitarineqartartuniit qaffasinnerusunik isertitallit pillugit.
Ilisimatusarnermut inatsisissanillu piareersaanermut atatillugu kinaassusaat isertupajaarlugit paasissutissanik Naatsorsueqqissaarnermi inatsit malillugu aamma paasissutissanik isertuussinissamik malittarisassat malillugit pissarsisoqarsinnaavoq, taamaalillunilu Danmark Statistikip malittarisassat maannakkut atortagaata assingi malinneqartarlutik (tassani kommuni ataaseq assersuutigalugu immikkuualuttunngorlugit paasissutissanik pissarsisinnaalluni). Kinaassusaat isertupajaarlugit immikkuualuttunngorlugit paasissutissat Naatsorsueqqissaartarfiup serveriatigut avataanit pissarsiarineqarsinnaapput. Interneti aqqutigalugu immikkullu piumasaqaatit malillugit internetikkut nammineq suliffigisamiit paasissutissanik pissarsisoqarsinnaavoq. Piumasaqaatit ilaat tassaavoq tabelinik suliarineqartunik tamassumalu kingorna Naatsorsueqqissaartarfiup serverianit aaneqartunik Naatsorsueqqissaartarfiup nakkutiginninnissaa.
Kinaassusaat isertupajaarlugu paasissatissanik pissarsisinnaaneq kinaassusaat isertorlugu immikkuualuttunngorlugit paasissutissanik amerlanerusut pissarsisinnaanerannik ilaneqassaaq. Kinaassusaat isertorlugu immikkuualuttunngorlugit paasissutsissani periuseq tassaavoq, suliniutinut ataasiakkaanut paasissutissat ataatsimoortut marluk – ataatsit suliffeqarfiit/suliaqarfiit iluanni ataatsillu avataani atugassat. Suliniutinut ataasikkaanut atatillugu immikkuualuttunngorlugit paasissutissat ilanngullugit suliffeqarfiit/sulisoqarfiit iluanni pilersitsisoqartassaaq. Paasissutissat ataatsimoortut taakku nalunaarsuiffiit arlallit, Naatsorsueqqissartarfiup nammineq sullitallu namminneq suliaat, ataatsimoortinneqarnerannik kinguneqarsinnaapput. Tassunga peqatigitillugu sullitat namminneq misilerarsinnaasaannik paasissutissanik katersukkanik suliaqartoqarsinnaavoq. Tabelit sorliit suliassamut atorneqassanersut sullitaq aalajangeereerpat sulisoqarfiup iluani paasissutissat tungavigalugit inaarutaasumik tabelit Naatsorsueqqissaartarfiup suliarissavai.
Nittartakkimik atuisut 20 procentii Nunanit Kalaallit Nunaata Danmarkillu avataaneersuupput. Taamatut amerlatiginerisa paasinarsisippaa Naatsorsueqqissaartarfiup suliai nunani allani aamma annertuumik soqutigineqartut. Maannakkut Greenland in Figures tuluttut ukiut tamaasa saqqummersinneqartarpoq, kisitsisaataasivimmilu tabelit aamma tuluttut aamma saqqummersinneqartarput, qularnanngilarli tuluttut amerlanerusunik saqqummersitsisarnissaq pisariaqartinneqartoq. Naatsorsueqqissaartarfimmit pilersaarutigineqarpoq 2017-imi Greenland in Figures saqqummertussap ukiunut siuliinut sanilliullugu annertunerunissaa, Greenland in Figures siunissami inuiaqatigiinnut pissutsinik paasissutissanik annertunerusumik imaqartalernissaa aamma titartakkat assillu atorlugit takujuminarnerusunngortinneqarnissaa pilersaarusiorneqarpoq.
Namminersorlutik Oqartussani nutserisoqarfiup nutserut ukiuni kingullerni atulernikuuaa, tassani oqaaseqaatigiit danskisut kalaallisullu nutserneqarnikut nutserummi ilisarineqartarlutik. Nutserummi Namminersorlutik Oqartussat nutserisoqarfianni naammassisinnaasat annertusisinneqassapput maannakkullu Namminersorlutik Oqartussat sulisoqarfiini atulerneqalissalluni. Naatsorsueqqissaartarfik Naalakkersuisut Nutserisoqarfiat isumaqatigiissuteqarfigaat nutsigassat annertunerusut nutsertalissagaat aamma Naatsorsueqqissaartarfimmit nutserissut atorneqarsinnaalissasoq.
Kalaallisut taaguutit nutserinermiit nutserinermut pilersinneqartarmata kisitsisitigut paasissutissanik kalaallisut nutserisartut atuartartullu unammilligassaqartarput. Oqaaseqatigiinni danskisut taaguutit kalaallisut nutserneqarsinnaasarput oqaaseqatigiillu assigiit assigiinngitsunik nutserneqarsinnaasarlutik. Ajornartorsiut aaqqiiviginiarlugu kisitsisitigut paasissutissanit assigiinngitsunit taaguutit katersorlugit kalaallisut taaguutit assigiissarnerat Naatsorsueqqissaartarfiup aallartinnikuuaa. Nutserummut atatillugu suliani taaguutit kalaallisut aalajangersimasumik nutserneqarnerannik qarasaasiami nalunaarsuivik Oqaasileriffimmi pilersinneqassaaq. Taaguutit Naatsorsueqqissaartarfiup katersugai oqaasileriffiup qarasaasiami nalunaarsuivianut piffissap ingerlanerani ilanngunneqassapput.
Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat
Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat 2014-imi siullermeerluni e-bogin-ngorlugit saqqummersinneqarput. Tamatuma kinguneranik kapitalit sorliit oqarasuaammut angallattakkamut tabletimulluunniit nuukkusunnerlugit atuisut toqqarsinnaanngorpaat. Kapitalit ataasiakkaat ukiup ingerlanerani ingerlaavartumik avammut saqqummiunneqartarput. Kapitalit ataasiakkaat nutaajunissaat ataavartumik avammut saqqummiussisarnerni qulakkeerneqartarpoq, tassungalu peqatigitillugu aaqqissuussineq ajornannginnerujussuulluni. Ukiut tamaasa julip aallaqqaataani kapitalit tamarmik e-boginngorlugit ataatsimoortinneqartassapput, taamaalilluni ukiumi pineqartumi Ukiumoortumik Kisitsitigut Paasissutissat ”pisortatigoortunngortinneqartalerlutik”.
Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat pillugit siunissami anguniagaavoq Kalaallit Nunaannut inuiaqatigiinnut saqummiunneqarneranni atuaruminartuunissaat, tamannalu assersuutigalugu inuusuttut ilinniagaanni ingerlaqqillunilu ilinniarnerni ilinniagassatut naleqquttuussaaq. Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat atorlugit Naatsorsueqqissaartarfimmi kisitsisitigut paasissutissiat ataatsimut takuneqarsinnaapput. Ukiumoortumik Kisitsigitigut Paasissutissat aammattaaq immikkoortuni Naatsorsueqqissaartarfiup saqqummersitaani allaaserineqanngitsuni inuiaqatigiinnut tunngasunik allaaserinninnernik imaqarpoq, assersuutigalugu silaannaq, aatsitassarsiorneq aamma meeqqat atuarfii pillugit paasissutissat.
Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat elektroniskinngorlugit saqqummersittarneranni sammisallu ataasiakkat sammillugit naatsunik saqqummersitaqartarnermi Ukiumoortumik Kisitsisitigut Paasissutissat siunissami atorneqarnerusarnissaat anguniagaavoq.
Kisitsisitigut paasissutissaliornerni pissarsiviit allat
Allaffissornermi nalunaarsuiffinniit misissuinerniillu tigusilluni nunani ataasiakkaani naatsorsueqqissaartarfiit kisitsisitigut paasissutissaliornermik tunngaveqartarnertik ileqqoraat. Kisiannili Naatsorsueqqissaartarfiup allaffissornermi nalunaarsuiffiit kisiisa atortarpai. Paasissutissat annertuut nunarsuarmi isiginiarneqartarisa ilaatut nunarsuup sinnerani kisitsisitigut paasissutissiinerni pissarsiviit allat naatsorsueqqissaartarfiit atortalernikuuaat.
Naatsorsueqqissaartarfiup paasissutissanik pissarsivinnik allanik atuisarnermi misilittakkat ukiuni aggersuni annertusarniarpai. Nioqqutissanik ataasiakkaanik tunisinerit pisiniarfinni strekodet atorlugit nalunaarsorneqartarnerat assersuutigalugu atuisunut akit assigiinngiiaarnerannik takussutissiat pitsanngortinnissaannut tapersiisinnaavoq, oqarasuaatinillu atuinerit pillugit paasissutissat nunami allamiut Kalaallit Nunaannut tikeraartut agguataarnerisa missingernerinut atorneqarsinnaallutik. Paasissutissanik pissarsivinnik allanik misileraaneq sapinngisamik suleqatit naleqquttut suleqatigalugit pisassaaq ilaatigullu kisitsisitigut paasissutissiisarneq pillugu inatsisaalersinnaasumut atugassanik misilittagaqalernermut atorneqarsinnaallutik.
Datanik isumannaallisaaneq
Sulisut ataasiakkaat suliassamik suliarinissaannut taamaallaat paasissutissanik pisariaqartunik pissarsisarnissaat Naatsorsueqqissaartarfiup ingerlaavartumik nakkutigisarpaa. Paasissutissanik isumannaallisaanerup pitsanngorteqqinnissaa siunertaralugu Naatsorsueqqissaartarfik Digitalimik sullissinermut Aqutsisoqarfik suleqatigalugu sulisut suliffeqarfimmik avataanit internetikkut iseraangata marlussunnik isissutissaqartillugit isumannaallisaanerup pitsanngortinnissaanut periarfissat misissorniarpai.
Software-t
Naatsorsueqqissaartarfiup WPS datanik suliarinninnermi softwaretut pingaarnertut ullumikkut atorpaa. WPS-imi programmiliornermi oqaatsit SAS atorneqarput. Kisiannili WPS-imut akuersissutit SAS Institute-meersunit taakkua assinginit akikinerungaarpoq, WPS-ip iluaqutigivaa programminik suliaqarnermi oqaatsinik R-nik allallugit scriptinik programmeeqqanik suliaqarsinnaaneq. R tassaavoq kisitsisitigut paasissutissaliornermi programmi aamma programeeriinermi oqaatsit, ullumikkut ilinniarfinnit Naatsorsueqqissaartarfiup sulisussarsiffigisartaanit SAS-imut sanilliullugu akulikinnerusumik atorneqartartoq. Taamaattumik piffissap ingerlanerani R-ip taamaallaat atorneqartalernissaa naatsorsuutigineqarsinnaavoq.
SAS-imiit R-imut sukkasuumik nuunneq ajornartorsiorfiussaaq, tassa programmit datallu ataatsimoortut allanngortinneqassammata sulisullu programmeeriinermi oqaatsinik nutaanik ilinniartussaammata. Kisiannili Naatsorsueqqissaartarfik suliffittut pilerinartuulerneratigut ilinniaqqinnissamullu periarfissaqarneratigut nuunneq siunissami sulisussarsisarnermi arlalinnik iluaqutissartaqassaaq.
Annertunerusumik nuunnerup qanoq ajornartigineranik ilaatigut misilittagaqalerniarluni suliniutinut aalajangersimasunut Naatsorsueqqissaartarfiup R atorlugu ukiuni arlalinni misiliiniarpoq. Pinngortitaleriffimmi maannakkut SAS-imit R-mut nuuttoqartumi misilittakkat Naatsorsueqqissaartarfiup aamma atorniarpai.